We weten dat laaggeletterden veel drempels hebben om aan hun taal te werken, maar voor hooggeletterden zijn die drempels er ook. De meest gehoorde drempel is dat ze niet willen verzanden in Jip-en-Janneke taal. Eenvoudige teksten zouden klanten beledigen of niet serieus nemen. Zowel de schrijvers als de (laaggeletterde) ontvangers van brieven werpen deze drempel op. Maar is dit terecht?

Eenvoudige teksten zijn voor iedereen beter

Uit onderzoek blijkt dat zowel laaggeletterden als hooggeletterden vereenvoudigde teksten beter waarderen en begrijpen. Jakob Nielsen onderzocht wat de effecten bij de lezer zijn als je teksten vereenvoudigt. Waarbij hij de effecten heeft gemeten bij laaggeletterden én hooggeletterden. De conclusies zijn:

• Mensen begrijpen een vereenvoudigde tekst beter.
• Mensen lezen een vereenvoudigde tekst sneller.
• Mensen waarderen een vereenvoudigde tekst hoger.
• Genoemde verbeteringen gelden voor laaggeletterden én hooggeletterden.
• 
  

Waarom schrijven we dan niet eenvoudiger?

We vinden het lastig om een moeilijke boodschap te verkopen. Door teksten ingewikkeld te maken, verhullen we de teleurstelling. In plaats van “ We schorten uw uitkering op”, is het toch beter om duidelijk te zijn: “U krijgt geen uitkering meer”.

Ook gaan hooggeletterden ervan uit, dat simpele teksten afbreuk doen aan hun eigen kwaliteiten. De Amerikaanse taalkundige Richard Mitchell: 'Aangezien je in passieve zinnen altijd meer woorden nodig hebt dan in actieve zinnen, is alles dat je schrijft langer. Daardoor krijg je het idee dat je eigenlijk best veel te zeggen hebt, en dat het allemaal heel belangrijk is.’

Ook bestaat de angst dat hoogopgeleide klanten afhaken op deze eenvoudigere brieven. Terwijl het merendeel van de klanten in het sociaal domein laagopgeleid is. Waarom is het minder erg dat deze vaak grotere klantengroep wel afhaakt bij de brieven?

Bewustwording organiseren door zelfreflectie

In ons project Taalakkoord Woerden besteden we vanuit de bibliotheek veel tijd aan bewustwording over laaggeletterdheid en laaggecijferdheid. Medewerkers van schuldhulpverlening en de sociale dienst beseffen dat hun brieven ingewikkeld zijn. Regelmatig passen ze handmatig standaard brieven aan. Of waarschuwen ze hun klanten voor de formele, vaak strenge brief, die na afloop van een ontspannen gesprek in de bus komt. Om als organisatie de standaardbrief te veranderen, is meer bewustwording op organisatieniveau nodig.

Wat goed werkt om bewustwording te creëren, is kennis over en oefenen met begrijpelijke communicatie. Via onze taalakkoord partner Stichting Lezen en Schrijven boden we een workshop begrijpelijke communicatie aan. Die workshop zette medewerkers en managers aan het denken over waarom ze eigenlijk niet eenvoudiger schrijven. En zette aan tot actie: We gaan brieven herschrijven en testen bij laaggeletterden.

Hoe kan je simpeler schrijven?

Het meest opvallende verschil tussen laag- en hooggeletterden is dat laaggeletterden een tekst niet kunnen begrijpen door hem te scannen. Laaggeletterden moeten elk woord afzonderlijk lezen en zijn langer bezig om de woorden met veel lettergrepen te begrijpen.

Begin eens hiermee: Schrijf actief in plaats van passief. Gebruik zo min mogelijk passieve woorden als "kunnen, zullen, worden". Tel ze voor de grap eens in je teksten, je schrikt ervan.

In een actieve zin zeg je bijvoorbeeld: Lola neemt de taxi naar huis.

Zeg je hetzelfde in een passieve zin, dan is Lola opeens heel passief. Lola wordt door een taxi naar huis gebracht.



Wat is de impact op je dienstverlening?

Wat gebeurt er met jouw klanten als ze jouw onbegrijpelijke brief ontvangen? En hoeveel tijd ben je extra kwijt aan het uitleggen van de inhoud? In deel 3 Tijdrovers en motivatieremmers ontdekken medewerkers de impact van begrijpelijke communicatie op hun dienstverlening. En dat je met alleen werken aan begrijpelijk communicatie nog niet bent. Er is meer nodig.De tekstinhoud van uw post komt hier. Om deze tekst te bewerken, klikt u erop, verwijdert u de standaardtekst en begint u uw eigen tekst te typen of plakt u uw eigen tekst van een andere bron.