We willen meer aan laaggeletterdheid doen of we streven naar bewustwording. Dit soort ambities vind je vaak in beleidsplannen. Prachtig, maar ook vaag. Want waar begin je? Als je je doel wil bereiken, moet je concrete stappen zetten. Het goede nieuws is dat dat helemaal niet zo moeilijk is. Zie het als een voetbalwedstrijd. Je kunt onvoorbereid naar de wedstrijd gaan, maar je kunt ook dingen doen om de kans dat je wint veel groter te maken.

Als je steeds hetzelfde doet, krijg je altijd dezelfde uitkomst

Het helpt als je onderscheid maakt tussen het resultaat en de inspanning die nodig is. Het resultaat is de winst. De inspanning is: de vorige wedstrijd analyseren, de beste schoenen kopen en trainen. Het geeft geen garanties maar je hebt er wel de inspanning voor geleverd. 

Reflecteren, voorbereiden en stappen zetten dus. Ik zie dat dat ambtenaren het druk hebben. Ze rennen van het een naar het ander en doen dingen op intuïtie en ervaring. Maar als je steeds hetzelfde doet, krijg je altijd dezelfde uitkomst. Daarom is het belangrijk om doelen te stellen, de stappen die je moet zetten concreet te maken en te reflecteren. Want als je niet reflecteert, leer je niet wat je beter of slimmer kan doen. 

Begin gewoon

Laaggeletterdheid de wereld uit hebben is een prachtig doel, maar veel te groot. Waar begin je? Welke inspanning ga je leveren? Maak die eerste stap gewoon klein. Dan komt die logische vervolgstap vanzelf. En formuleer het heel concreet en smart. Bijvoorbeeld: ik plan vijf koffieafspraken met mensen die iets kunnen betekenen of ik ga met twee organisaties praten over wat zij met laaggeletterdheid gaan doen. Mensen vinden het eng om zich vast te leggen maar het is helemaal niet erg als je het niet haalt. Zet die stip op de horizon waar je naartoe wil en begin gewoon. Misschien ontdek je halverwege dat die stip tien meter naar links moet, niet erg. Je bent in ieder geval onderweg. 

Bereid je als een bondscoach goed voor met  goede vragen 

Reflecteren begint met een goede voorbereiding. Wat zijn goede vragen die je jezelf kunt stellen om je voor te bereiden om te reflecteren? Het is net als bij voetbal:

• Wie is je tegenstander: Met wie heb je een overleg, wat is de meerwaarde voor diegene om bewust te zijn op laaggeletterdheid en hoe helpt dit overleg jou bij de stip op de horizon?
• Wat wordt jouw tactiek: Wil je iemand overtuigen, meekrijgen, enthousiasmeren, informeren? Elke keuze vraagt om een andere werkwijze.W
• Scherp aan in de rust: Hoe pakt de werkwijze uit? Hoe zit de tegenstander in de wedstrijd? Hoe zit je er zelf in? Neem een moment, pak een kop koffie, ga even naar het toilet en scherp je tactiek aan. 
• Scoor je punt: Maak goede afspraken en leg ze vast. Laat het niet bij vage voornemens, maar zeg het hardop.
• Nabeschouwing: Reflecteer op zowel de uitkomst maar ook jouw werkwijze. Wanneer zag je jouw gesprekspartner enthousiast worden of afhaken? en heel belangrijk, krijg je er zelf energie van.

Hoe werkt het voor mij

Voor mij werkt het zo. Mijn doel dit jaar was: zorgen dat geletterd- en gecijferdheid in het schuldendomein wordt gezien. Daarna heb ik het afgepeld: wat is daarvoor nodig? Dat het online bekend wordt en dat het bekend wordt bij verschillende verenigingen die zich met het onderwerp bezighouden.  Daarna heb ik het heel concreet gemaakt: ik ga via LinkedIn meer connecties uitnodigen die zich bezighouden met dit thema, ik wil een artikel over het onderwerp in een tijdschrift dat veel mensen gelezen wordt en ik wil een gastpresentatie geven bij een landelijke vereniging om mijn kennis te delen. Toen ik het eenmaal zo concreet had gemaakt, kon ik aan de slag. Ik denk dat dat voor veel mensen zo werkt. 

Alledrie deze punten zijn in de tweede helft van 2021 gelukt. In september publiceerde Sprank een interview over het project in Woerden. In december zijn deelnemers aan het webinar van de NVVK geïnspireerd over dit onderwerp. Deze acties hebben er voor gezorgd dat ik nu ook aan het sparren ben met een lector gecijferdheid over het vergroten van de impact. Maar dat het nog niet genoeg is. Het vraagt permanente aandacht en herhaling om de boodschap vast te zetten in het hoofd. 

Wat kan jij als taalhuismedewerker afspreken met samenwerkingspartners?

• Een training van medewerkers op dit onderwerp.
• Een kennismakingsgesprek.
• Een concrete actie, zoals een brief of website begrijpelijker schrijven.
• Het aantal mensen dat de organisatie doorverwijst naar het taalhuis. 

Laaggeletterdheid kun je niet in je eentje oplossen. Dat moeten we samen doen. Stap voor stap. Dus: zet jij in 2022 in je agenda welke stappen jij concreet gaat zetten? 

Photo by jasper benning on Unsplash